Verhalen van jongeren

Zorgen voor een zieke moeder of een verslaafde vader. Een op de vier kinderen en jongeren tussen 6 en 26 jaar hebben weinig keuze. Zij mantelzorgen voor een ouder of een familielid. De 19-jarige Eva deed dat ook vanaf ongeveer haar vierde. ‘Mantelzorgen doe je uit liefde. Maar het etiket is niet altijd prettig.’ 

Pas een paar maanden geleden realiseerde Eva zich dat ze mantelzorger is. ‘Ik zorgde al jaren voor mijn moeder die psychische problemen heeft. Mijn moeder gebruikt medicatie en kan door haar ziekte niet altijd uit haar bed uitkomen. Daardoor zorg ik al vanaf heel jong voor mezelf. Toen ik vier was smeerde ik mijn eigen boterhammen en ging ik zelfstandig naar school’, vertelt ze. Het besef dat ze haar hele jeugd voor haar moeder zorgde, kwam tijdens haar stage. ‘Daar kreeg ik de vraag of ik wist wat mantelzorgen is en of ik zelf mantelzorgde.’

Volgens Merel van der Sar, projectleider Mantelfoon bij wmo radar, zijn veel jongeren zich helemaal niet bewust dat ze mantelzorgen, terwijl de impact op hun leven heel groot is. ‘Het is nogal wat om op jonge leeftijd voor een ouder of familielid te moeten zorgen. Veel jongeren komen  op een gegeven moment  in de knel. Ze zijn gewend om zichzelf op de tweede plaats te zetten. Dat kan je leven beïnvloeden, bijvoorbeeld doordat ontwikkeling op school of sociale leven achterblijft.’

Eva herkent dat. Hoe ouder ze werd, hoe meer taken ze erbij kreeg. ‘Mijn moeder zorgde ervoor dat ik zoveel mogelijk taken van haar overnam. Toen ik een jaar of acht was, moest ik boodschappen doen, stofzuigen en voor mijn jongere zusje zorgen. Mijn oudste zus was al het huis uit, daardoor kwamen veel taken bij mij terecht’ , vertelt ze.

Eva groeide op in Rotterdam, samen met haar stiefvader, moeder en twee jongere zusjes. Haar band met haar moeder noemt ze ‘ingewikkeld’. ‘Ik woon nu niet meer thuis. Dat is voor mijn eigen ontwikkeling beter. Maar ik maak me alsnog zorgen hoor. Als ik haar nu bel, smeekt ze me om terug te komen, om haar weer te helpen. Het is een vorm van emotionele chantage. Maar er is een reden dat ik het huis ben uitgegaan. Ik moet leren om het los te laten.’

Daardoor heeft Eva ruimte om zich te richten op haar eigen toekomst. Plannen heeft ze inmiddels volop gemaakt. ‘Mijn vader woont in Enschede. Ik ga bij hem wonen en de Hbo-opleiding pedagogiek volgen. Dat biedt mij een kans om met jonge kinderen te werken. Dat is wat ik echt wil.’

De naam Eva is een fictieve naam omdat ze anoniem haar verhaal wil doen. Haar echte naam is bij de redactie bekend.

Week van de Jonge Mantelzorger

Ongeveer een kwart van de kinderen en jongeren in Nederland is een jonge mantelzorger. Zij groeien op met iemand in hun directe omgeving met een chronische ziekte, beperking, psychische kwetsbaarheid en/of verslaving. Dat kan een ouder zijn, een broer of zus, een grootouder of goede vriend. Het zorgen voor een ander ervaren zij vaak als iets vanzelfsprekends, maar het kan ook zwaar zijn. Deze jonge mantelzorgers hebben vaak extra (zorg)taken, maken zich regelmatig zorgen en missen soms zorg en aandacht voor zichzelf – meer dan hun leeftijdsgenoten zonder zorgsituatie thuis.

Tijdens de nationale Week van de Jonge Mantelzorger van 1 tot en met 7 juni wordt aandacht gevraagd voor de positie van kinderen en jongeren die opgroeien met een zorgsituatie.

“Ik heb zo’n pijn in m’n oksel Lot”, zei ze toen we aan het zwembad lagen. We waren op vakantie op Corfu. Ik keek er naar, er zat inderdaad een grote bult, maar we gingen er vanuit dat dit gewoon een ontstoken kliertje was.

Toen we een week thuis waren, was de pijn/bult er nog steeds. Toch maar even naar de huisarts. Ook was het tijd voor de jaarlijkse mammografie. Toen begon de rollercoaster…

Niemand had verwacht dat deze twee bezoekjes ons leven op zijn kop zou zetten. Dat gebeurde helaas wel, want het was helaas geen ontstoken kliertje. Het was een melanoom, uitgezaaid door haar hele lichaam.

Er volgde een tijd van verdriet en heel veel liefde. Met een groep mensen die mama graag om zich heen had, hebben we met heel ons hart voor haar gezorgd. Drie maanden later blies ze haar laatste adem uit.

Deze tijd was voor mij heel intens. Ik was namelijk stapelverliefd en ging van vlinders in mijn buik naar verdriet en angst. Als ik bij mijn vriend was, voelde ik mij schuldig en wilde ik bij mijn moeder zijn. Als ik thuis was, wilde ik heel graag weg. Het was confronterend om thuis te zijn, mama werd steeds minder mama en er waren altijd mensen in huis.

We hebben met een groep mensen voor mama gezorgd, dit was heel fijn. De zorg kwam zo niet alleen maar op onze schouders te liggen. We gingen doen waar mama zin in had; wandelen, ijsjes eten, aardbeien eten, muziek luisteren. Het was een heftige, maar mooie tijd.

Dit jaar is het 5 jaar geleden dat mijn moeder overleed. Ik heb het erg moeilijk gehad en mis haar nog elke dag.

Carpe Diem was haar motto, dus dat probeer ik ook te doen.

TIPS:

Neem tijd voor jezelf

Er komt veel op je af als je mantelzorg verleent, het is belangrijk dat je ook goed voor jezelf blijft zorgen.

Praat

Praat over jouw situatie. Op school, op je werk, met je vrienden, met de hulpbehoevenden. Zo ontstaat er meer begrip en het lucht op om het erover te hebben.

Vraag hulp

Je hoeft het niet alleen te doen! Vraag hulp, aan de buurvrouw, aan de dokter, aan een psycholoog, aan vrienden, aan familie. Vaak wil iedereen heel graag helpen, maar weten ze niet goed hoe. Geef aan wat je nodig hebt. Of als je niet weet wat je nodig hebt, geef dat ook aan. Mensen denken graag met je mee.